Quảng trường là gì
Quảng trường là một khái niệm không xa lạ trong cuộc sống đô thị, hiểu một cách nôm na đó là một không gian công cộng mở nơi giống như phòng khách trong một căn nhà, mọi người tụ họp lại với nhau để cùng tham gia một hoạt động chung gì đó. Vậy để hiểu một cách cụ thể thì quảng trường là gì?
Những khái niệm về đô thị xuất phát từ thời Hy Lap cổ, nơi mà những đô thị đầu tiên được hình thành cho đến ngày nay đã qua một quá trình hơn 6000 năm và bị biến đổi đi rất nhiều. Khái niệm về quảng trường cũng vậy. Xuất phát từ Athens nơi xuất hiện các nhà dân chủ (democracy) đầu tiên trên thế giới, họ chọn những nơi công cộng (Agora) có không gian rộng rãi để nói chuyện về chính trị, về dân chủ, tranh luận về hệ thống nhà nước (như nhà triết học Plato, Socrates)…, đến thời đế chế La Mã, nghị trường (forum) ra đời, ở đó các nhà chính trị (như Marcus Tullius Cicero) bàn luận về những quyết sách của đất nước, những nghị trường đó thường được mở công khai, với không gian xung quanh là các tòa nhà hành chính, chính trị. Đến thời Trung Cổ, học tập mô hình đó của Người Hy Lạp và La Mã, những nhà quy hoạch châu Âu dưới sự chỉ đạo của nhà thờ Thiên Chúa Giáo đã xây dựng nên các đường phố trung cổ với quảng trường trung tâm mà điểm nhấn thường là nhà thờ với kiến trúc Go-tic, La Mã.
Bạn đang xem: Quảng trường là gì
Thiết kế một số quảng trường/nút giao thông trong quy hoạch chi tiết Paris. Hình ở giữa là mặt bằng Quảng trường Étoile với công trình Khải Hoàn Môn ở trung tâm.
Và ngày nay, quảng trường đã không còn đơn giản chỉ là nơi thể hiện quyền lực tôn giáo, hay là nơi những nhà chính thị, nhà diễn thuyết đến thể hiện quan điểm của mình, đưa ra luận điểm để tranh cãi. Công năng của quảng trường đã biến đổi theo nhiều hướng khác nhau, nhưng đều có 2 vai trò chính trong một đô thị hiện đại:
Là nơi người dân đến tập hợp, tham gia vào các hoạt động nghỉ ngơi, văn hóa hay nói cách khác là địa điểm chung cho người dân thành phố;Với vai trò là điểm nhấn trong đô thị, quàng trường là nơi diễn ra các hoạt động có mục đích về thương mại, chính trị và tôn giáo.Về các hoạt động cộng đồng ta có thể kể đến những hoạt động nghệ thuật đường phố, những không gian thư giãn tản bộ với những điểm nhấn đầy tính thẩm mỹ và mang tính mỹ thuật cao như đài phun nước, tượng điêu khắc… Bên cạnh đó, những quán cafe, bar, hiệu sách những của hàng kinh doanh dịch vụ cũng mọc lên xung quanh quàng trường với quy luật cung cầu tất yếu nơi tập hợp nhiều người qua lại. Mặt khác cũng có những quảng trường lớn được mở trước một công trình thể hiện quyền lực nhà nước như tòa thị chính, cơ quan hành pháp để ngoài mục địch vui chơi của người dân còn có mục đích thực hiện các mục đích chính trị (diễu hành, phát biểu của các nhà làm chính sách…). Đó chính là 2 điểm chính để những nhà làm quy hoạch phương tây dựa vào để hình thành nên quảng trường, và quả thực, quảng trường đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của đô thị, nó là một trong những yếu tố quan trọng để nói về một đô thị thân thiện với người dân đang sống trong đó.
Xem thêm: Khái Niệm Giáo Sư Là Gì ? Từ Điển Tiếng Việt Giáo Sư
Ở Việt Nam, quảng trường thường là nơi người dân tập thể dục, hoặc các đôi trẻ hò hẹn, hoặc là nơi giao cắt của nơi có mật đô giao thông lớn, nhưng với sự khác nhau về địa lý và lịch sử, khái niệm về quảng trường có đôi chút sai khác so với những định nghĩa về quảng trưởng của châu Âu. Đô thị nếu bóc tách theo ngôn ngữ thì bao gồm phần “đô” và phần “thị”, phần “đô” là nơi tập trung quyền lực của trung ương, thời phong kiến đó là nơi ở của vương quyền, của các thế lực quan lại, còn “thị” là nơi buôn bán, nơi người dân tập họp lại thành các tiểu thương buôn bán nhỏ nhằm trao đổi lưu thông hàng hóa. Vì tính chất đặc biệt của Việt Nam không giống như phong kiến châu Âu nơi quyền lực tập trung hết ở nhà thờ Thiên Chúa hơn là ở giai cấp thống trị (bao gồm vua và các quan lại), trong xã hôi phong kiến châu Âu, những thành trì thường kiên cố và bao quanh đô thị, có nghĩa là phần “đô” và phần “thị” không có ranh giới cụ thể, bên trong tường thành đó, sự dân chủ vốn có từ thời Hy Lạp vẫn tồn tại và phát triển ở các thể chế phong kiến châu Âu nên những quảng trường được hình thành với mục đích là nơi diễn thuyết, phát biểu của các nhà chính khách và đặc biệt là nơi thể hiện uy quyền tôn giáo. Ở Việt Nam, sự phân quyền là rõ rệt, quyền lực tuyệt đối nằm ở vua chúa, không có khái niệm dân chủ trong đời sống, nên kinh thành thường khép kín là nơi cho vua chúa và quan lại ở, còn người dân tập trung ở các khu vực buôn bán bên ngoài, như kinh thành Thăng Long xưa và phần thị là phố cổ có ranh giới cụ thể, chính vì vậy nên không gian công cộng mang tính biểu tượng là rất ít, và vì phố cổ là một nơi tập trung các làng nghề buôn bán sát cạnh nhau và hoàn toàn tách biệt so với cấm thành nên không gian công cộng để giao thoa hầu như không có vì sự di chuyển từ làng này sang làng kia là rất dễ dàng. Đến khi những bản vẽ quy hoạch đầu tiên xuất hiện dưới thời Pháp thuộc, hình hài của thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh chính thức xuất hiện trên bản vé của những kiến trúc sư châu Âu, khi đó những quảng trường, không gian công cộng mới chính thức xuất hiện (*). Những quảng trường như Đông Kinh Nghĩa Thục (Quảng trường tướng Négrier), quảng trường Nhà hát Lớn, quảng trường 1/5 (quảng trường Đấu Xảo cũ)… đánh dấu một bước tiến lớn của quy hoạch Hà Nội. Những quảng trường đó được xây dựng với mục đích tạo không gian công cộng cho những người Pháp đến định cư trong khu phố cũ (khu phố Pháp), và tầng lớp tư sản Hà Nội những năm Pháp thuộc, chính vì vậy nến những quảng trường xuất hiện khá hài hòa và làm thành những điểm nhấn đẹp cho không gian đô thị Hà Nội thời kì đầu và đảm bảo những tính năng theo những khái niệm của châu Âu.
Xem thêm: I Love You Tiếng Nhật Anh Yêu Em Là Gì ? Anh Yêu Em Tiếng Nhật Là Gì?
Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục ở Hà Nội
Ngày nay, công năng và không gian của quảng trường tại Hà Nội đã bị thay đổi đi nhiều. Đặc biệt là sau thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa, khi kinh tế bắt đầu khởi sắc, những bản vẽ quy hoạch đã được xem xét, tuy nhiên sự đô thị hóa quá nhanh, và bản chất của một nền kinh tế tự phát nhỏ lẻ cũng theo đó mà chiếm lĩnh trong mọi lĩnh vực đô thị, thậm chí là quy hoạch và xây dựng. Hà Nội được quy hoạch nhưng manh mún, tự phát, thiếu trách nhiệm và làm ẩu. Những tòa nhà thi nhau mọc lên một cách thiếu mỹ quan và phá vỡ hình thái đô thị, nếu ở những khu vực đô thị mới, ngoại biên của trung tâm, kiến trúc sư quy hoạch có thể phóng bút xây dựng những khu đô thị mở rộng (ban đầu Hà Nội thời Pháp thuộc chỉ bao gồm phố cổ, phố cũ, khu vực hoàng thành Thăng Long xưa), thì ở trong trung tâm, với vị trí đắc địa, những mảnh đất vàng đã được cắt xén một cách không thương tiếc từ những bản vẽ quy hoạch ra thực địa để tạo nên một bộ mặt kiến trúc méo mó xấu xí làm cho không gian đô thị vừa bị thu hẹp vừa tạo nên vết rạn thị giác về cảnh quan, những quảng trường vì thế mà trở nên nhỏ bé, và công năng bị biến đổi, đôi chỗ không còn được sử dụng như một không gian công cộng nữa.
